Wanneer je door Belgische of Nederlandse natuurgebieden wandelt, kan het zomaar gebeuren dat je oog in oog staat met een grote grazer. Schapen, wilde paarden, woest ogende runderen: deze dieren helpen natuurorganisaties bij het onderhouden van hun gebieden. Welkom in de wondere wereld van de grote grazers.
Wat zouden natuurbeheerders zijn zonder wilde dieren die dode en levende planten verorberden, en zo plaats maken voor planten en bomen om te groeien? Grote grazers helpen bovendien bij de verspreiding van zaden, via hun vacht en uitwerpselen.
De sayaguesa ziet er gevaarlijk uit met zijn grote hoorns, maar hij doet geen vlieg kwaad. Dit Spaanse, primitieve rund wordt de laatste jaren meer en meer uitgezet in natuurgebieden omdat hij beter tegen de warmte kan dan zijn Schotse ‘neefjes’. De sayaguesa mag dan wel van Spanje komen, doordat hij daar op de hoogvlakte leeft, is hij ook niet bang van de koude. Je vindt dit rund o.a. op Schiermonnikoog, de Veluwe en het Drents-Friese Wold.
Galloways grazen in heel wat natuurgebieden in België en Nederland, zoals Domein Kiewit in Hasselt en de Kalmthoutse Heide. Doordat ze geen hoorns hebben, niet agressief zijn en een dikke vacht hebben die hen tegen de koude beschermt, zijn ze erg populair bij natuurbeheerders.
Ook Aberdeens zijn Schotse runderen. Ze zijn rustig en zachtaardig. Ze hebben geen hoorns. Aberdeens kunnen zowel rood als zwart van kleur zijn. Ze hebben niet veel voedsel nodig, waardoor ze ook op schrale graslanden kunnen overleven.
Het heckrund ziet er behoorlijk wild uit en dat is ie ook. Het ras is genoemd naar twee Duitse broers die probeerden om een ras te creëren dat heel erg op het oorspronkelijke, uitgestorven oerrund leek. Hoewel ze er niet volledig op lijken, bewijzen de heckrunderen van de kudde in de Oostvaardersplassen wel dat ze voor zichzelf kunnen zorgen en het jaar rond buiten blijven.
Doordat ze weleens agressief uit de hoek durven komen naar wandelaars, zijn ze echter niet geschikt voor gebieden met recreanten. De laatste jaren is men begonnen met nieuwe fokprogramma’s om het oerrund te benaderen. Hieruit ontstonden al diverse “nieuwe oude” rassen.
Schotse hooglanders zijn de hippies onder de grote grazers, met hun lange haren die vaak voor hun ogen hangen. Ze trekken goed hun plan en zijn zelden agressief. Voordeel is bovendien dat ze planten eten waar andere runderen de neus voor ophalen. Ze worden in heel wat natuurgebieden ingezet, zoals Nationaal Park Veluwezoom, het Waddeneiland Vlieland, de Biesbosch en Nationaal Park Drents-Friese Wold.
Wisenten zijn Europese bizons. Ze stammen nog uit de oertijd en waren bijna uitgestorven. Het zijn indrukwekkende dieren: de mannetjes zijn bijna 2 meter hoog en wegen meer dan 800 kg. Ze nemen graag een zandbad en eten gras, kruiden, knoppen, blaadjes, jonge takken, bast, eikels, beukennootjes en bessen. Een volwassen wisent eet 60 kg voedsel per dag. Wat een dieet! Ze zijn uitgezet in een aantal Nederlandse natuurgebieden. Lees er hier alles over.
Edelherten staan bekend om hun bronstperiode, waarin ze veel kabaal maken (burlen, zoals dat dan heet) en elkaar in de haren vliegen. De rest van het jaar zijn deze herten met hun indrukwekkend gewei een pak schuwer. In België vind je ze vooral in de Ardennen en in grenspark Kempen-Broek, in Nederland kan je hen ‘aan het werk’ zien in de Veluwe en de Oostvaardersplassen.
Konikpaarden zijn kleine, halfwilde paarden die goed hun plan kunnen trekken. Het lijken schattige pony’s, maar ze staan het hele jaar buiten in weer en wind. Doordat ze graag kort gras eten en vaak dezelfde terreinen begrazen, ontstaat er meer diversiteit in begroeiing. Je ziet ze onder meer in de Oostvaardersplassen, aan het Lauwersmeer, aan de Gelderse Poort bij Nijmegen en in Bergerven.
De Exmoorpony is een paardenras uit Engeland, waar ze een semi-wild bestaan leiden. Ze zijn donkerbruin tot zwart. Het zijn schuwe dieren, die volgens bepaalde onderzoekers een ondersoort zouden vormen van het wilde paard, dat ooit grote delen van Europa bevolkte. Je vindt deze paarden o.a. in het Weerterbos, op Texel en op Schiermonnikoog.
Schapen kom je op veel plekken tegen. Zij helpen onder meer om het verbossen van de heide tegen te gaan en worden ook vaak ingezet in wegbermen en op dijken.
Wie op de Veluwe gaat wandelen, kan zomaar een vreemd schaap met opvallende, gedraaide hoorns zien passeren: de moeflon. Deze gezellige grazer komt uit Sardinië en Corsica en werd in de jaren 1920 op de Veluwe uitgezet om te vermijden dat de heide vergrast en verbost.
Grote grazers: algemene regels
- Hou minstens 30 passen afstand.
- Loop niet zomaar midden tussen een kudde door en ga zeker niet tussen een moeder en haar kalf staan.
- Geef de dieren geen eten.
- Hou je hond aan de leiband.
Meer spannende natuurweetjes lezen? Check dan zeker het Woudapen natuurdoeboek.
